Het familiebedrijf overnemen van jouw ouders, wat nu?

Het is misschien wel één van de belangrijkste keuzes in jouw leven: ga je het familiebedrijf waar jouw ouders hard aan hebben gewerkt overnemen? Deze keuze kan verschillende twijfels oproepen. Waarom zou je het bedrijf over willen nemen? En hoe bereid jij je hier het beste op voor? In dit artikel gaan wij hier dieper op in en geven wij je tips om het familiebedrijf van jouw ouders over te nemen.

In dit artikel:

• De overname van een familiebedrijf
• Waarom zou je het familiebedrijf overnemen van jouw ouders?
• Welke uitdagingen zijn er bij de overname van een familiebedrijf?
• Adviezen voor het familiebedrijf overnemen van jouw ouders
• De financiering van de overname van het familiebedrijf
• Fiscale aspecten rondom het familiebedrijf overnemen van jouw ouders

De overname van een familiebedrijf

Er kunnen verschillende redenen zijn waarom je het familiebedrijf wil overnemen van jouw ouders. Vaak spelen traditie en continuïteit een grote rol. Zo kan het goed zijn dat je graag het bedrijf binnen de familie wil behouden en de waarden en visie voort wil zetten. Aan de andere kant kun je ook een grote motivatie hebben om het bedrijf over te nemen van jouw ouders en deze tot een succes te maken.

Bij de overname van het bedrijf van jouw ouders wordt jij in veel gevallen niet alleen de nieuwe eigenaar, maar ook de kartrekker van het bedrijf. Dit betekent dat jij niet alleen na moet denken over de dagelijkse bedrijfsvoering, maar ook over de langetermijnstrategie en de groei van het familiebedrijf. Bij de overname van het familiebedrijf is het belangrijk om te besluiten of je zowel het eigendom als het leiderschap over het bedrijf krijgt, of dat deze verantwoordelijkheden gescheiden worden. Wanneer je deze verantwoordelijkheden scheid, kan het bijvoorbeeld zijn dat jij wel de aandelen van het bedrijf ontvangt, het eigendom, maar de leiderschap bij iemand anders komt te liggen. Dit betekent dat jij je niet bezig zal gaan houden met de dagelijkse bedrijfsvoering. Uiteraard is dit ook andersom mogelijk waarbij je alleen het leiderschap overneemt en een ander familielid het eigendom.

Lees ook: Belangrijke capaciteiten voor de opvolger van een familiebedrijf

Waarom zou je het familiebedrijf overnemen van jouw ouders?

Er zijn verschillende redenen waarom je ervoor kan kiezen om het familiebedrijf over te nemen van jouw ouders. We hebben de belangrijksten hieronder op een rijtje gezet:

• Je hebt een goede band opgebouwd met jouw ouders en zij worden onderhand ook een dagje ouder.
• Eén van jouw ouders, die eigenaar is van het bedrijf, is ziek geworden of wil niet meer verder met het familiebedrijf.
• Je ziet mogelijkheden om jezelf verder te ontwikkelen binnen het familiebedrijf.
• Vroeger heb je vaak klusjes gedaan of (tijdelijk) gewerkt in het familiebedrijf. Misschien werk je er nu nog wel. Hierdoor ken je het familiebedrijf van binnenuit en voelt het vertrouwd.
• Je vindt het niet erg om financieel afhankelijk te worden van zowel de familie als het bedrijf.
• Je hebt genoeg middelen om de financiering voor de overname van het familiebedrijf rond te krijgen.

Dit zijn slechts enkele voorbeelden. Er kunnen natuurlijk nog veel meer en ook veel persoonlijkere redenen zijn om het familiebedrijf van jouw ouders over te nemen.

Welke uitdagingen zijn er bij de overname van een familiebedrijf?

De dynamiek van familiebedrijven is anders dan die van andere bedrijven. Het familiebedrijf overnemen van jouw ouders brengt dan ook unieke uitdagingen met zich mee. Hieronder gaan wij hier dieper op in:

• Generatieverschillen: Iedere generatie is grootgebracht in andere omstandigheden en periodes. Dit maakt dat jij vaak een andere kijk op het leven hebt dan bijvoorbeeld jouw vader of opa. Dit kan leiden tot conflicten. Echter kan het ook positief uitpakken en leiden tot groei en innovaties binnen het bedrijf.
• Rolwisseling en afstemming: Bij het overnemen van het familiebedrijf van jouw ouders is een goede afstemming van de rolwisseling essentieel. Wanneer neem jij de leiding over? En welke verantwoordelijkheden komen daarbij kijken? Hiervoor zul je in gesprek moeten gaan met jouw ouders om de verwachtingen en verantwoordelijkheden duidelijk in kaart te brengen. Wanneer dit niet gebeurt kan dit leiden tot fricties en verschillende visies op de verantwoordelijkheden
• Visie en toekomstplanning: Een gedeeld toekomstbeeld van alle belanghebbenden binnen het bedrijf is belangrijk om eventuele conflicten te voorkomen en om de hierboven genoemde rolwisseling vorm te geven. Daarnaast moet er een duidelijke visie zijn en bepaald worden wie de leiding neemt bij strategische beslissingen.
• Eigendom en besluitvorming: Het is bij de overname van een familiebedrijf vaak een uitdaging om het eigendom en de daarbij behorende zeggenschap goed te regelen, zeker wanneer er meerdere eigenaren zijn. Afspraken over salaris, dividend en de betrokkenheid van niet-werkzame eigenaren moeten duidelijk zijn zodat spanningen vermeden kunnen worden. 
• Financiële afhankelijkheid: Het is belangrijk om je bewust te zijn van het belang van financiële onafhankelijkheid. Dit houdt in dat er een balans moet zijn tussen investeringen in het bedrijf en persoonlijke financiële stabiliteit.
• Het loslaten van de oudere generatie: Het komt maar al te vaak voor jouw ouders nog vast blijven houden aan het bedrijf en de leiding blijven geven. Hier kun jij als nieuwe eigenaar veel last van gaan hebben. Het werkt immers niet om met twee, hele verschillende eigenaren, leiding te geven aan het familiebedrijf. Het probleem dat jouw ouders het lastig vinden om het bedrijf los te laten kan te maken hebben met hoe ze tegen jouw aankijken als opvolger. Het is daarom belangrijk om een exit strategie te ontwikkelen zodat jouw ouders het bedrijf met een gerust hart over kunnen dragen.
• Meerdere potentiële opvolgers: Het kan voorkomen dat er naast jouw meerdere potentiële opvolgers zijn boor het familiebedrijf. Denk bijvoorbeeld aan jouw eventuele broers, zussen, neven of nichten. Het is belangrijk dat jouw ouders hier een afweging over maken zonder de relaties te verstoren.

Adviezen voor het familiebedrijf overnemen van jouw ouders

Het familiebedrijf overnemen kent verschillende uitdagingen. Om het zo soepel mogelijk te laten verlopen hebben wij hieronder enkele adviezen opgesteld die het makkelijker maken om het familiebedrijf van jouw ouders over te nemen.

1. Ga zelf een tijd in het bedrijf werken: Wanneer jij voor de overname van het familiebedrijf van jouw ouders al enkele jaren werkzaam bent (geweest) in het bedrijf, kent jij de onderneming al
   goed. Daarnaast hebben werknemers kunnen wennen aan jou als nieuwe leidinggevende en aan jouw aanpak. 
2. Begin op tijd met de planning: Een goede voorbereiding is het halve werk. Begin tijdig met het plannen van de overname van het familiebedrijf en het bespreken van de toekomstige rolverdeling. Hierbij is het essentieel om met elke belanghebbende in gesprek te gaan en te onderzoeken wat hun gedachten en ideeën zijn. Wij raden aan om dit 5 jaar voor de overname te doen.
3. Betrek een externe adviseur bij het proces: Een objectieve derde partij kan helpen bij de overname van het familiebedrijf. Dit helpt onder andere bij het navigeren door complexe familiedynamieken en bij het opstellen van een overnameplan. Dit overnameplan is essentieel voor een succesvol opvolgingsplan.
4. Maak heldere afspraken met jouw ouders: Jouw ouders hebben jarenlang in het familiebedrijf gewerkt en dit opgebouwd. Het is logisch dat zij het dus lastig vinden om afstand te nemen van het bedrijf. Wel wil jij natuurlijk jouw eigen stempel kunnen drukken op het bedrijf, zonder dat jouw ouders zich hiermee gaan bemoeien. Daarom is het belangrijk om een middenweg te vinden waar zowel jij als jouw ouders tevreden mee zijn.
5. Regel de erfenis wanneer jij broers of zussen hebt: Vooral wanneer zij geen onderdeel uitmaken van het familiebedrijf of de overname is het belangrijk om de erfenis geregeld te hebben. Leg de afspraken hierover vast door een notaris zodat er hier later geen onduidelijkheden over kunnen ontstaan.
6. Stel een familiestatuut op: In het familiestatuut worden afspraken opgenomen over het eigendom, management en de rol van niet-werkzame eigenaren.
7. Werk aan het ontwikkelen van leiderschapsvaardigheden: Het is belangrijk om goed voorbereid te zijn op jouw nieuwe rol. Dit kan door het ontwikkelen van leiderschapsvaardigheden en door het volgen van eventueel aanvullende cursussen of opleidingen.
8. Onderschat de kosten niet: Naast de overnameprijs krijg je te maken met noodzakelijke kosten voor externe expertise, zoals een accountant, notaris en belastingadviseur.
9. Zorg voor een open en eerlijke communicatie: In een familiebedrijf is sprake van meerdere stakeholders en zowel werkzame als niet-werkzame familieleden die ook deels eigenaar kunnen zijn van het bedrijf. Om misverstanden te voorkomen is het essentieel dat er open en eerlijk met elkaar wordt gecommuniceerd. Kortom, er moet een fair process zijn.

De financiering van de overname van het familiebedrijf

Er zijn verschillende manieren om de overname van het familiebedrijf te financieren:

• Eigen middelen: Wanneer jij al jarenlang weet dat je het bedrijf van jouw ouders wil overnemen, kan het zijn dat jij hier al voor hebt gespaard. Met dit opgebouwde vermogen kun je zelf de overname financieren.
• Leningen: Een andere opties is het afsluiten van een lening, bij bijvoorbeeld een bank, om de overname (deels) te financieren. 

Lees ook: Het belang van een financieel plan bij de bedrijfsopvolging

Fiscale aspecten rondom het familiebedrijf overnemen van jouw ouders 

Wanneer jij het familiebedrijf van jouw ouders overneemt krijg je te maken met erf- en schenkbelasting. Om hierin tegemoet te komen, is de bedrijfsopvolgingsregeling (BOR) ontwikkeld. Deze fiscale regeling voorziet in een verregaande vrijstelling van erf- of schenkbelasting. 

Om van de BOR gebruik te maken, moet je aan de volgende voorwaarden voldoen;

• Er moet sprake zijn van ondernemingsvermogen, oftewel vermogen dat in welke vorm dan ook operationeel dienstbaar is aan het bedrijf.
• Je moet het familiebedrijf minimaal 5 jaar voortzetten en mag het dus niet binnen 5 jaar staken of verkopen.

Maak het familiebedrijf van jouw ouders overnemen makkelijker met equimerio^®

Het familiebedrijf overnemen kan een uitdagend proces zijn, maar met de juiste voorbereiding en ondersteuning kan het ook een kans bieden voor groei en innovatie, zowel persoonlijk als voor het bedrijf. Equimerio^® kan ondersteuning bieden bij de overname van het familiebedrijf van jouw ouders, met respect voor de tradities en waarden die het bedrijf groot hebben gemaakt.

Met behulp van het Drie Cirkel Model kunnen de verschillende rollen en relaties binnen het familiebedrijf worden geïdentificeerd. Hierbij wordt er onderscheid gemaakt tussen welke stakeholders eigenaar zijn, familielid en/of in het bedrijf werkzaam zijn. Dit helpt bij het organiseren van besluitvorming en samenwerking.

Daarnaast kan de Juridische Structuur ondersteuning bieden door inzicht te geven in welke stakeholders in welk bestuursorgaan zitten en welke besluiten daarbinnen genomen worden. Dit voorkomt niet alleen misverstanden, maar zorgt ook voor een heldere organisatie van de bedrijfsvoering.

Ontdek zelf de voordelen van de equimerio^®  toolset. Vraag een gratis demo aan!